System zamówień publicznych rozwija się w Polsce od 1994 r. Ustawa z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz.U Nr 76, poz. 344 ze zm.) położyła nie tylko podwaliny pod zupełnie nowy sposób myślenia o dokonywaniu zakupów przed jednostki publiczne, ale także zapoczątkowała proces profesjonalizacji dokonywania zakupów przez te jednostki.
Cenny specjalista
Formalizm procedur zamówieniowych, dotychczas nieznany administracji, wymógł w większości jednostek konieczność utworzenia specjalnych wydziałów zajmujących się jedynie prowadzeniem spraw związanych z zamówieniami publicznymi. Konsekwencją tego procesu było wytworzenie się zapotrzebowania na pracowników o nowych kwalifikacjach – specjalistów ds. zamówień publicznych.
Od samego niemal początku wykwalifikowani pracownicy działów zamówień publicznych stanowili „deficytowy towar”. Bardzo szybko spostrzeżono, iż prawidłowe udzielanie zamówień publicznych wymaga specyficznej wiedzy, wykraczającej poza znajomość samych przepisów o zamówieniach publicznych. Z upływem każdego następnego roku funkcjonowania systemu, kierownicy jednostek zaczęli także coraz mocniej uświadamiać sobie fakt, iż od kompetencji pracowników działu zamówień publicznych zależy bezpieczeństwo funkcjonowania jednostki, a więc także pośrednio i bezpieczeństwo samego kierownika zamawiającego.
Zawód nr 242225
Dziś, po ponad 15 latach funkcjonowania systemu zamówień publicznych w Polsce, akcesji do Unii Europejskiej i związanego z tym wprowadzenia w 2004 r. nowego prawa zamówień publicznych, implementującego przepisy Dyrektyw UE, można powiedzieć, że prawo zamówień publicznych stało się dla każdego urzędu jedną z istotniejszych dziedzin prawa. Bez jego znajomości nie sposób funkcjonować, a jednocześnie stopień jego skomplikowania oraz częste zmiany przepisów i ich nieprecyzyjność, wymuszają ciągłe uczenie się. Wspomniany proces profesjonalizacji doprowadził do powstania zupełnie nowego zawodu – specjalisty ds. zamówień publicznych. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, pod numerem 242225 zawiera zawód specjalisty ds. zamówień publicznych. Podkreślenia warty jest fakt umieszczenia zawodu wśród zawodów specjalistycznych, a więc wymagających posiadania wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia. Wśród wymagań związanych z tego typu zawodem jest także nieustanne podnoszenia swoich kwalifikacji, tylko tak można zapewnić wysoce specjalistyczny charakter wiedzy.
Można powiedzieć, że rynek usług edukacyjnych związanych z zamówieniami publicznymi jest jednym z prężniej rozwijających się rynków szkoleniowych. Nie ulega wątpliwości, iż działalność edukacyjna Urzędu Zamówień Publicznych jest dalece niewystarczająca w stosunku do realnych potrzeb osób zajmujących się na co dzień problematyka zamówień publicznych. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie jest olbrzymia oferta wszelkiego rodzaju szkoleń dotyczących zamówień publicznych, od ogólnych po specjalistyczne. Obecnie planując rozwój zawodowy, pracownik działu zamówień publicznych może wybierać w ofercie szkoleń otwartych a nawet studiów podyplomowych z dziedziny zamówień publicznych.
Nowe możliwości potwierdzania kwalifikacji
Ujęcie zawodu specjalisty ds. zamówień publicznych w klasyfikacji zawodów otwiera jednak przed osobami zajmującymi się zamówieniami publicznymi także dodatkową możliwość polegającą na uzyskaniu oficjalnego potwierdzenia posiadania kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu specjalisty ds. zamówień publicznych. § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz.U. Nr 31, poz. 216) daje możliwość zdania egzaminu oraz uzyskania oficjalnego Zaświadczenia potwierdzającego posiadanie kwalifikacji zawodowych, wydanego na podstawie wspomnianego Rozporządzenia. Warunkiem przystąpienia do takiego egzaminu jest zaliczenie kursu zawodowego prowadzonego także w oparciu o przepisy wydane przez Ministra Edukacji.
Ta ścieżka doskonalenia zawodowego wydaje się być interesującą alternatywą dla większości szkoleń oferowanych na rynku edukacyjnym. Położenie większego nacisku na formy kształcenia w zawodzie specjalisty ds. zamówień publicznych, których standardy zostały odgórnie ustalone mogłoby wypełnić lukę powstałą na skutek całkowitego braku jednolitych standardów kształcenia pracowników zajmujących się zamówieniami publicznymi. Z perspektywy ponad 15 lat funkcjonowania systemu zamówień publicznych można powiedzieć, iż brak jednolitego systemu kształcenia w zakresie zamówień publicznych, skierowanego do pracowników jednostek zobowiązanych do stosowania przepisów o zamówieniach, jest jego istotną słabością. Certyfikowane, w oparciu o przepisy wydane przez Ministra Edukacji, kursy oraz egzaminy powinny, dzięki konieczności zachowania wysokich, określonych przepisami standardów, prowadzić do istotnego podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Dla kierownika jednostki zaś, certyfikat wydany po zdaniu egzaminu, przeprowadzanego w oparciu o określone prawem standardy, powinien być rękojmią iż pracownik istotnie posiada kwalifikacje wystarczająco wysokie by pełnić funkcję specjalisty ds. zamówień publicznych.
Profesjonalizacja administracji publicznej, na wszystkich jej szczeblach wymaga od pracowników nieustannego rozwoju i podnoszenia kwalifikacji. Osoby, które na co dzień parają się zamówieniami publicznymi, doskonale zdają sobie sprawę, iż nie mogą pozwolić sobie na „zostanie w tyle”. Nasz krajowy ustawodawca nie daje na tym polu ani chwili wytchnienia. Jednocześnie dla osób zarządzających jednostkami zobowiązanymi do stosowania przepisów o zamówieniach publicznych weryfikacja kwalifikacji pracowników poprzez obiektywne i regulowane odpowiednimi przepisami egzaminy może być interesującą propozycją zwiększającą bezpieczeństwo wydatkowania środków. W szczególności jeśli mamy do czynienia ze środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej, w przypadku których błędy w zamówieniach publicznych skutkują dotkliwymi karami finansowymi.
Autor: Paweł Wójcik