Zgodnie z ustawą z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.) za pracę w godzinach nadliczbowych, która nie została zrekompensowana czasem wolnym, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 50% lub 100% wynagrodzenia (art. 1511 i 1512). Powstaje w związku z tym pytanie, czy pracownikom samorządowym za pracę w godzinach nadliczbowych, za którą nie mieli czasu wolnego, należy się wynagrodzenie z dodatkiem czy bez dodatku, o którym mowa w kodeksie pracy.
Opinie i wytyczne
Według Państwowej Inspekcji Pracy oraz Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pracownikom samorządowym nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, gdyż art. 42 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych stanowi lex specialis (przepis szczególny) w stosunku do przepisów kodeksu pracy i nie przewiduje dodatków za godziny nadliczbowe (patrz: Z opinii Kancelarii Premiera).
Normalne wynagrodzenie należne za godziny nadliczbowe to składniki wynagrodzenia, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie (wyrok SN z 3 czerwca 1986 r., sygn. akt I PRN 40/86). Wyrok ten został wydany w sprawie wynagrodzenia przewidzianego w kodeksie pracy, ale wydaje się, że ma zastosowanie też do pracowników samorządowych, gdyż ustawa o pracownikach samorządowych (podobnie jak kodeks pracy) nie precyzuje, jakie składniki wynagrodzenia należy uwzględniać przy obliczaniu wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
Wynagrodzenie za pracę w niedziele i święta
Wynagrodzenie za pracę w niedzielę i święta dla pracowników samorządowych określają przepisy kodeksu pracy, gdyż ustawa o pracownikach samorządowych ani rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych nie regulują tej kwestii.
Pracownik za pracę w niedzielę lub święto powinien otrzymać inny dzień wolny od pracy. W sytuacji, gdy pracownik do końca okresu rozliczeniowego czasu pracy nie miał dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę lub święto, przysługuje mu (oprócz normalnego wynagrodzenia) dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę bądź święto (art. 15111 k.p.).
Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku za pracę w niedzielę lub święto obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określone stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia (art. 15111 § 2 i 3 w zw. z art. 1511 § 1 pkt 1 i § 3 k.p.). Ta druga możliwość ustalania wynagrodzenia będzie miała zastosowanie do pracowników, których wynagrodzenie określane jest w formie prowizyjnej, akordowej itp., a więc nie dotyczy raczej pracowników samorządowych.
Kodeks pracy nie definiuje pojęcia „wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną”. Z uchwały SN z 3 kwietnia 2007 r. (sygn. akt II PZP 4/07) wynika, że chodzi tu tylko o wynagrodzenie zasadnicze.
Natomiast należne obok dodatku wynagrodzenie za pracę w niedzielę lub święto powinno być liczone na takich zasadach jak wynagrodzenie za godziny nadliczbowe.
Rekompensata za pracę w niedziele i święta nie należy się pracownikom zatrudnionym w tzw. systemie weekendowym, w którym praca świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta (art. 15111 w zw. z art. 15110 k.p.).
Z opinii Kancelarii Premiera
Literalne brzmienie przepisu art. 42 ustawy o pracownikach samorządowych wskazuje, iż zasadą jest, aby rekompensatę za pracę w godzinach nadliczbowych dla pracowników samorządowych stanowił czas wolny (w ilości proporcjonalnej do przepracowanych godzin nadliczbowych) lub wynagrodzenie (rozumiane jako wynagrodzenie podstawowe). A zatem należy przyjąć, iż art. 42 wymienionej ustawy stanowi lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu pracy, według którego pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych należy się, oprócz normalnego wynagrodzenia, 50% lub 100% dodatek. Ponadto uregulowanie w art. 42 ust. 4 kwestii wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wyłącza stosowanie w tym zakresie przepisów art. 1511 kodeksu pracy i wypłatę pracownikom wynikających z tego przepisu dodatków, albowiem zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych przepisy kodeksu pracy stosuje się do spraw nieuregulowanych, a kwestia wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych jest uregulowana w cytowanym wyżej art. 42 ust. 4. Jednocześnie należy wskazać na brzmienie art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych, zgodnie z którym pracodawca w regulaminie wynagradzania może uregulować warunki i sposób przyznawania dodatków o różnym charakterze w zależności od intencji pracodawcy. Wydaje się, iż przepis ten dopuszcza możliwość, aby pracodawca w regulaminie wynagradzania wprowadził regulację związaną z dodatkami za pracę w godzinach nadliczbowych, określając poziom tych dodatków na dowolnej wysokości w zależności od kondycji finansowej jednostki.
Odpowiedź Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów z 27 lipca 2009 r.
na interpelację poselską nr 10421 w sprawie wynagrodzeń pracowników samorządowych za pracę w nadgodzinach
Autor: Jarosław Żarowski
Podstawy prawne
-
Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 201, poz. 1183)
-
Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378)
Gazeta Samorządu i Administracji >>zamów prenumeratę<<