Służy temu koncepcja zrównoważonych zamówień publicznych. To właśnie z nią związane są Społecznie Odpowiedzialne Zamówienia Publiczne. Drugą – równie ważną – płaszczyzną są Zielone Zamówienia Publiczne.
Ale o co chodzi?
Wkrótce w polskiej wersji językowej ukaże się podręcznik pt. Buying Social, w którym Komisja Europejska tłumaczy na czym polegają społeczne zamówienia publiczne. Zgodnie z tłumaczeniem podręcznikowym odnoszą się do etapów zamówień publicznych, w których uwzględniany jest jeden lub kilka następujących aspektów: promocja godnej pracy, poszanowanie praw człowieka i prawa pracy, wsparcie społecznego włączenia (w tym osób niepełnosprawnych) ekonomia społeczna i MSP, promocja równych szans oraz zasady ,,dostępny i przeznaczony dla wszystkich”, włączenie zrównoważonych kryteriów wraz z uwzględnieniem kwestii uczciwego i etycznego handlu, oraz zapewnienie powszechnego i dobrowolnego przestrzegania CSR, przy poszanowaniu zasad traktatowych i dyrektyw ds. zamówień publicznych.
Skąd ten pomysł?
Żeby ułatwić wyobrażenie, na czym polegają w praktyce społeczne zamówienia publiczne, warto sięgnąć do ustawy Prawo zamówień publicznych. Od wiosny 2010 r., gdy weszły w życie zapisy tzw. dużej nowelizacji PZP z 2009 r., można tak organizować przebieg zamówienia, aby uwzględnić w nim aspekt społeczny. Sprzyjają temu: art. 22 ust. 2; art. 24 ust. 1 pkt 3-8; art. 29 ust. 4 oraz art. 36 ust. 2 pkt 9.
Art. 22 ust. 2 umożliwia zamawiającemu zastrzeżenie w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, u których ponad 50 % zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Warto także pamiętać o art. 24 ust. 1 pkt 3-8, który stanowi podstawę wykluczenia wykonawców, którzy zalegają z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Oczywiście nie dotyczy to ograniczenie wykonawców, którzy uzyskali przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności.
Z kolei art. 29 ust. 4 umożliwia zamawiającemu zawarcie w opisie przedmiotu zamówienia wymagań związanych z realizacją zamówienia, dotyczących zatrudnienia osób bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania zawodowego, niepełnosprawnych, innych, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym, a także utworzenia funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czy zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz tego funduszu.
Natomiast art. 36 ust. 2 pkt 9 dotyczy specyfikacji istotnych warunków zamówienia, która – o ile zamawiający przewiduje takie wymagania, zgodnie z art. 29 ust. 4 – zawiera określenie w szczególności liczby osób, okresu ich zatrudnienia, sposobu dokumentowania ich zatrudnienia, utworzenia albo zwiększenia funduszu szkoleniowego oraz uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę tych wymagań oraz sankcji z tytułu ich niespełnienia.
Inspirującą lekturą mogą okazać się zalecenia z października 2009 r. Ministra Rozwoju Regionalnego oraz Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych dotyczące stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. Od 2009 r. mamy wprawie zamówień publicznych dwie klauzule społeczne. Pierwsza wprowadzona została poprzez nowelizację ustawy o spółdzielniach socjalnych i dotyczyła przede wszystkim preferencji związanych z zatrudnianiem osób wykluczonych z rynku pracy. Druga, dotycząca wykonawcy zatrudniających osoby niepełnosprawne wprowadzona została poprzez nowelizację prawa zamówień publicznych. Chodzi o omówiony już art. 29 ust. 4.
W czerwcu 2010 r. przyjął dokument pn. Krajowy Plan Działań w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych na lata 2010-2012. Wynika z niego wiele planów, które może zrealizować administracja, aby z jednej strony promować to podejście podczas realizacji zamówień, ale z drugiej popularyzować podejście do realizacji zadań publicznych. Już teraz Urząd Zamówień Publicznych na swojej stronie internetowej uruchomił tematyczne zakładki dedykowane „społecznie odpowiedzialnym” oraz „zielonym” zamówieniom. Plan zakłada o wiele szersze działania informacyjno-edukacyjne. Chodzi o konferencje edukacyjne, projekty badawcze. Także przedstawiciele NGO’s zachęcają, aby spróbować. Tym bardziej, że w Polsce działa wiele przedsiębiorstw społecznych, które np. poprzez zamówienia zastrzeżone mogą pomóc w propagowaniu idei zamówień odpowiedzialnych społecznie.
Czy ktoś to przetestował?
Praktycznym przykładem zastosowania społecznych zamówień publicznych są praktyki wypracowane przez Powiatowy Urząd Pracy nr 2 w Łodzi. Wśród wielu działań placówka wiele uwagi przywiązuje do ułatwienia osobom niepełnosprawnym udziału w szkoleniach oferowanych przez PUP. W tym celu wykonawcy ubiegający się o organizację takiego zamówienia składają oświadczenia o zlikwidowanych barierach architektonicznych dla osób niepełnosprawnych. Oświadczenie jest załącznikiem do specyfikacji istotnych warunków zamówienia. PUP wymaga także, aby każdy program szkolenia dla osób niepełnosprawnych obok treści merytorycznej zawiera moduł uwzględniający zagadnienia, związane z przysługującymi osobom niepełnosprawnym uprawnieniami oraz obowiązkami pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, wynikającymi z ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych . Obowiązek wprowadzenia do programu szkolenia powyższego modułu zawsze jest ujęty, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub zaproszeniu do negocjacji, w opisie przedmiotu zamówienia.
DAJ GŁOS W TEJ SPRAWIE NA FORUM WWW.PUBLICZNI.PL
Szukamy odważnych. Realizujesz zamówienia zastrzeżone, zielone zamówienia publiczne lub zamówienie społecznie odpowiedzialne. Podziel się doświadczeniami. Daj dobry przykład!
Artykuł powstał na podstawie prelekcji wygłoszonych podczas zorganizowanej przez Urząd Zamówień Publicznych w grudniu 2010 r. konferencji pt. „Zrównoważone zamówienia publiczne”.
Autor: Ewa Byrda