– Dążąc do jak największej dynamiki wykorzystania unijnych środków, przygotowaliśmy zestaw działań antykryzysowych. Najważniejsze dotyczą wypłacania zaliczek dla wszystkich, osobnych nagród dla najszybciej i najefektywniej wdrażanych programów oraz szybszego zwrotu wydatków z dużych projektów infrastrukturalnych – podkreśliła minister. Zaznaczyła również, że Fundusze Europejskie stanowią element złagodzenia jednego z najpoważniejszych efektów spowolnienia gospodarczego, tj. ograniczenia dostępności kapitału w gospodarce.
Od początku uruchomienia programów do 9 marca 2009 r. łączna wartość wniosków zatwierdzonych (tj. po ocenie merytorycznej przed podpisaniem umowy) wynosi 26,4 mld zł. W tym samym okresie podpisano prawie 8,4 tys. umów o dofinansowanie na łączną wartość wydatków 15,4 mld zł. W tym wkład UE wynosi 11,4 mld zł. Łączna wartość wniosków o płatność wynosi 1,75 mld zł.
Antykryzysowe działania MRR
I. Zaliczki dla wszystkich
12 lutego 2009 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego, które zniosło ograniczenia w pozyskiwaniu zaliczek dla beneficjentów starających się o dotację z UE. Nowo przyjęte przepisy umożliwiają wypłacanie zaliczek wszystkim, także przedsiębiorcom. Zwiększa to dostęp do środków na finansowanie projektów i obniża koszty ich pozyskania, a co za tym idzie przyspiesza tempo realizacji inwestycji.
II. Skrócenie procedur
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowuje wytyczne, zarządzenia i zalecenia mające na celu standaryzację procedur pozyskiwania pieniędzy z UE.
Wprowadzona zostanie standaryzacja sposobu i szybkości realizacji poszczególnych procesów związanych z wdrażaniem funduszy. Skrócony i ujednolicony zostanie termin rozpatrywania wniosków beneficjentów i rozliczania projektów. Dzięki temu zmniejszy się czas pomiędzy wypłatą środków z budżetu na rzecz projektodawcy, a ich zwrotem z Komisji Europejskiej. Korzyści osiągnie i beneficjent, i budżet państwa.
III. Rozliczysz – wnioskuj
Zmieniona zostanie procedura przekazywania środków na finansowanie programów unijnych z rezerwy celowej (integracyjnej) budżetu państwa. Przekazanie kolejnej transzy środków będzie szybsze, ale zależeć będzie od rozliczenia środków uzyskanych wcześniej, tak aby można było przedstawić wydane kwoty do odzyskania z KE. Zalety tego rozwiązania:
1. Prostsza procedura: rozliczyłeś jedną transzę – automatycznie dostajesz następne środki.
2. Ulga dla budżetu: uruchamiając krajowe środki budżetowe, wiemy, że zostaną wkrótce rozliczone, a my będziemy mogli w szybkim tempie rozliczyć do KE i uzyskać zwrot do budżetu państwa.
3. Szybsze rozliczanie transz to więcej środków odzyskanych z KE.
IV. Przepływy kontrolowane
Resort zmieni sposób przekazywania samorządom dotacji rozwojowej na Regionalne Programy Operacyjne. Kolejne transze środków budżetowych udzielane będą dopiero wtedy, kiedy samorządy zwrócą się do KE z prośbą o poświadczenie już poniesionych wydatków z poprzednich transz (tzw. certyfikacja).
Dzięki temu z budżetu będą wypływać tylko środki w wielkości realnie samorządom potrzebnej. Przekazane pieniądze będą zasilać gospodarkę, a nie „leżeć” na kontach samorządów. MRR będzie mogło sprawdzić zasadność przekazywanych kwot na podstawie ilości zawartych umów i złożonych wniosków o płatność.
V. Dodatkowe fundusze dla najlepszych
MRR wprowadzi konkurencję pomiędzy programami – najszybciej i najefektywniej realizowane mogą liczyć w 2011 r. na dodatkowe, rezerwowe środki liczące ponad 1,3 mld euro. Te środki przeznaczone będą przede wszystkim na działania silnie prorozwojowe, zwiększające potencjał gospodarczy kraju.
VI. Nagrody za efektywność
Resort zamierza na bieżąco sprawdzać i oceniać efektywność działania instytucji zaangażowanych we wdrażanie unijnej pomocy. Chce wprowadzić system mobilizowania i motywowania m.in. poprzez uzależnienie wysokości wynagrodzeń urzędników, od stopnia skuteczności wdrażania funduszy i realizacji nałożonych planów.
VII. Duże projekty – szybszy zwrot wydatków
Tzw. „projekty duże” muszą być zatwierdzone przez Komisję Europejską. Czekanie na decyzję przez wiele miesięcy blokuje unijne współfinansowanie, a w tym czasie wydatki na te inwestycje idą z budżetu państwa.
W ślad za ostatnimi zmianami w prawie unijnym MRR wprowadził możliwość podpisania umowy z beneficjentem oraz zwrotu poniesionych wydatków jeszcze przed wydaniem decyzji przez KE. Do zawarcia umowy wystarczy dobrze przygotowany wniosek o dofinansowanie. W przypadku dużych projektów realizowanych przez instytucje rządowe (np. budowa dróg i autostrad), dzięki temu rozwiązaniu budżet państwa uzyska zwrot dotychczas poniesionych wydatków.
VIII. Pieniądze z Unii muszą pracować
Ministerstwo przygotowało informację o możliwości wykorzystania powyższej zasady do zastosowania w ramach poszczególnych programów, która po uzgodnieniach zostanie przekazana do Instytucji Zarządzających programami.
Dzięki proponowanym rozwiązaniom, można przesunąć w czasie konieczność przekazywania środków krajowych na realizowane projekty, udzielając dotacji składających się w całości ze środków unijnych. Oznacza to m.in. odciążenie dla budżetu państwa, który nie będzie musiał pożyczać lub wykorzystywać środków własnych już w pierwszej fazie wielu inwestycji.