Przepisy ustaw samorządowych dają im wiele innych uprawnień gwarantujących jak najlepsze możliwości sprawowania uzyskanego od wyborców mandatu. Przy jego wykonywaniu przysługuje im ochrona prawna, jaką daje kodeks karny funkcjonariuszom publicznym (przed znieważeniem, naruszeniem nietykalności). Nie wolno wyrzucić ich z pracy bez zgody rady. Pracodawca musi zwalniać ich na obrady komisji i posiedzenia rady, ale nie musi im za ten czas płacić. Dlatego radni mają prawo do diet za udział w takich pracach oraz do zwrotu kosztów podróży służbowych. Mogą zrzeszać się w klubach radnych, np. wedle przynależności do komitetu, z którego listy startowali w wyborach.
Przed rozpoczęciem wykonywania mandatu -na pierwszej sesji rady -radni muszą złożyć ślubowanie. Udział w pracach rady i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany, jest nie tylko prawem, lecz także obowiązkiem radnego.
Radny nie może zatem być zatrudniony w urzędzie tej jednostki samorządu, w której sprawuje mandat. Nie może też kierować żadną samorządową instytucją ani być zastępcą kierownika.
Radni nie mogą pracować dla samorządu na podstawie umowy cywilnoprawnej. Nie wolno im też podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn, które mogłyby podważyć zaufanie wyborcówdo nich i wiarę w ich bezinteresowność. Nie powinni powoływać się na swój mandat, wykonując zajęcia zarobkowe lub prowadząc interesy na własny rachunek. Jeśli jakieś głosowanie w radzie i w komisji dotyczyć ma jego interesu prawnego, radny powinien wstrzymać się od udziału w nim.
Poza tym nie wolno jednocześnie być radnym i posłem lub senatorem ani wojewodą i wicewojewodą, a także członkiem żadnego organu innej jednostki samorządu.