W przypadku audytu wewnętrznego w samorządach ważne są 2 progi kwot łącznych:
1) środków publicznych gromadzonych (uzyskiwanych) w ciągu roku kalendarzowego przekraczających 40 mln zł,
2) wydatków i rozchodów środków publicznych dokonywanych w ciągu roku kalendarzowego przekraczających 40 mln zł,
– określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z 24 czerwca 2006 r. w sprawie kwot, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.
Obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego dotyczy, w przypadku przekroczenia jednego z wymienionych progów, samorządowych jednostek organizacyjnych zaliczanych do sektora finansów publicznych (tj. tych podmiotów, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego). Do podmiotów tych zalicza się:
Jeżeli ujęte w budżecie jednostki samorządu terytorialnego gromadzone środki publiczne lub wydatki i rozchody tych środków przekroczą 40 mln zł, to audyt wewnętrzny trzeba prowadzić w urzędzie danej jednostki samorządu.
Jakie środki uwzględnić
Określając wartość środków publicznych, należy sprecyzować ich definicję. Środkami publicznymi są (art. 5 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, dalej: ustawa o finansach publicznych):
Ustalając, czy nie doszło do przekroczenia progów powodujących powstanie obowiązku prowadzenia audytu wewnętrznego, należy do środków publicznych doliczyć dochody własne jednostek budżetowych, zgromadzone na rachunkach dochodów własnych tych jednostek i finansowane nimi wydatki. Do środków ujętych w budżecie jednostek samorządu terytorialnego trzeba zaliczyć środki państwowych funduszy celowych, przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego na wykonywanie zadań własnych i zadań zleconych z zakresu administracji rządowej (art. 49 ust. 3 i 7 ustawy o finansach publicznych).
Zatrudnienie audytora
Audyt wewnętrzny prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony w danej jednostce. Dopuszczalne jest jednak odstępstwo od tego wymogu – audyt może prowadzić audytor zatrudniony w jednostce nadrzędnej lub nadzorującej (art. 51 ust. 1 i 12 ustawy o finansach publicznych). Jeżeli więc np. obowiązek prowadzenia audytu dotyczy gminnej jednostki organizacyjnej, zadania w tym zakresie może wykonywać audytor zatrudniony w urzędzie gminy. Wymóg, że audytor wewnętrzny ma być zatrudniony, oznacza, że musi on pracować na podstawie stosunku pracy. Nie może to być np. umowa cywilnoprawna (np. zlecenia, o dzieło).
Rozwiązanie stosunku pracy z audytorem wewnętrznym nie może nastąpić bez zgody Ministra Finansów (art. 51 ust. 9 ustawy o finansach publicznych). Według Ministerstwa Finansów (wyjaśnienia na www.mf.gov.pl) zgoda ta nie jest wymagana przy rozwiązaniu stosunku pracy:
Wymóg uzyskania zgody Ministra Finansów został wprowadzony w celu zapobieżenia sytuacji, w której pracodawca, mimo należytego wykonywania zadań przez audytora, mógłby, w drodze jednostronnej czynności prawnej dokonanej z przyczyn pozamerytorycznych, doprowadzić do nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy.
Czynności związanych z audytem wewnętrznym nie musi wykonywać jeden audytor. Kierownik jednostki może utworzyć komórkę audytu wewnętrznego, w której są zatrudnieni audytorzy i inne osoby. Kierownik powinien wówczas wyznaczyć audytora koordynującego działalność takiej komórki (art. 52 ustawy o finansach publicznych). W takiej komórce mogą być więc zatrudnione, jako personel pomocniczy, osoby niespełniające wymogów obowiązujących dla audytorów wewnętrznych.
Kto może być audytorem
Audytorem wewnętrznym może być osoba, która:
Ponadto audytor musi:
Zadania i uprawnienia audytora
Audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych to działania obejmujące:
W związku z tym obowiązkiem audytora wewnętrznego jest rzetelne, obiektywne i niezależne:
Uwaga
Zadaniem audytora wewnętrznego jest sprawdzenie i analiza systemu zarządzania i kontroli w jednostce, a w razie stwierdzenia uchybień – analiza ich przyczyn, skutków i wskazanie sposobu usunięcia, a ponadto doradztwo w zakresie usprawnienia funkcjonowania danej instytucji.
Audytor wewnętrzny ma prawo do:
Pracownicy jednostki, w której prowadzony jest audyt, są obowiązani, na żądanie audytora, udzielać mu informacji i wyjaśnień (§ 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 10 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzenia audytu wewnętrznego).
Audyt wewnętrzny przeprowadzany jest na podstawie rocznego planu audytu, przygotowanego przez audytora w porozumieniu z kierownikiem jednostki, w której jest zatrudniony. Jednak w uzasadnionych przypadkach audytor, w uzgodnieniu z kierownikiem, może wykonywać audyt poza planem.
Zapamiętaj
Audyt wewnętrzny mogą zlecić: wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa za zgodą kierownika jednostki, w której ma być on przeprowadzony.
Audytor wyniki przeprowadzonego audytu przedstawia w sprawozdaniu. Kierownik jednostki powinien na podstawie sprawozdania podjąć działania mające na celu usunięcie uchybień lub usprawnienie jej funkcjonowania. Jeżeli w ciągu 2 miesięcy od otrzymania sprawozdania nie podejmie działań, musi poinformować o tym audytora oraz wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę lub marszałka województwa wraz z uzasadnieniem takiego stanu rzeczy.
Jarosław Żarowski
Podstawy prawne:
Artykuł pochodzi z nr. 16 Gazety Samorządu i Administracji>>>