Różne możliwości wnoszenia wniosku o informację publiczną

Od 29 grudnia 2011 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące udostępniania informacji publicznej do ponownego wykorzystania. Zmiany zostały wprowadzone ustawą 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja u.d.i.p.), implementując Dyrektywę 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.

Informacja dla każdego
Obowiązująca ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.i.p.) w art. 2 i art. 2a doprecyzowuje konstytucyjną zasadę jawności informacji dotyczącej działalności władz publicznych oraz innych podmiotów (osób, organów, jednostek organizacyjnych) wykonujących zadania władzy publicznej. Jej przejawem jest (z pewnymi ograniczeniami wynikającymi z art. 5 i 5a) prawo dostępu do informacji publicznej rozszerzone obecnie o prawo do ponownego wykorzystywania informacji publicznej. Jednym z trybów realizacji tego prawa jest tryb wnioskowy. Został on nieco inaczej uregulowany w odniesieniu do żądania udostępnienia informacji publicznej i żądania udostępnienia informacji do ponownego wykorzystywania.
Informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) lub centralnym repozytorium, jest udostępniana na wniosek (art. 10 ust. 1 u.d.i.p.). Należy jednak zwrócić uwagę, że organ administracji publicznej nie ma obowiązku udostępniać informacji publicznej w formie i w sposób wskazany we wniosku tylko i wyłącznie wówczas, gdy informacja publiczna udostępniona w BIP jest identyczna z informacją, o którą wnosi żądający (np. wyrok WSA we Wrocławiu z 19 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV SAB/Wr 11/11).

Forma wniosku
Wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego w sposób jasny, co jest jego przedmiotem. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 24 listopada 2011 r. (sygn. akt II SAB/Sz 127/11) wskazał, że żaden z przepisów u.d.i.p. nie zobowiązuje do złożenia wniosku w formie pisemnej. Tylko w przypadku, gdy informacja publiczna nie może być udostępniona niezwłocznie, podmiot zobowiązany do jej udzielenia może żądać wniosku pisemnego, jednak tylko w celu umożliwienia mu prawidłowej realizacji obowiązku udostępnienia informacji. Podobną argumentację przyjął WSA w Warszawie, stwierdzając, że regułą jest, że informacja publiczna powinna funkcjonować w obiegu publicznym i dostęp do niej, poza wyraźnie wskazanymi ustawowo wyjątkami, nie może być ograniczany. Sąd stwierdził ponadto, że wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, a osoba jej żądająca nie musi być nawet w pełni zidentyfikowana. Wynika to z przepisu art. 2 ust. 2 u.d.i.p., zgodnie z którym od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Do wniosku o udzielenie informacji publicznej, w tym wniesionym w formie dokumentu elektronicznego, nie stosuje się przepisów ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Skoro organ posiada taką informację i decyduje o jej udostępnieniu bez opłat, o których mowa w art. 15 u.d.i.p., to udostępnia ją pod postacią czynności materialno-technicznej. Analogiczna sytuacja dotyczy wniosku dotyczącego udostępnienia informacji publicznej niewymagającej przetworzenia (wyrok WSA w Warszawie z 10 listopada 2010 r., sygn. akt II SAB/Wa 259/10).

Wniosek w e-mailu
Obok papierowej postaci wniosku, podstawowym sposobem wnoszenia wniosków o udostępnienie informacji publicznej jest jego wniesienie z wykorzystaniem poczty elektronicznej (e-maila). Wniesienie wniosku z wykorzystaniem tego środka komunikacji elektronicznej zostało uznane w orzecznictwie jako dopuszczalne. Co więcej pojawiały się już sprawy, w których wniosek przesłany e-mailem był uznawany przez sąd za wniosek pisemny (np. wyrok NSA w Warszawie z 16 marca 2009 r., sygn. akt I OSK 1277/08).

Informacja do ponownego wykorzystywania
Ustawodawca nieco bardziej precyzyjnie uregulował tryb wnioskowy w zakresie udostępnienia informacji publicznej do ponownego wykorzystania, wprowadzając wymogi formalne dotyczące wniosku.
Wniosek o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej można złożyć w szczególności w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Dokumentem elektronicznym będzie więc również e-mail.
W przypadku niespełnienia warunków formalnych wniosku wzywa się wnioskodawcę do uzupełnienia braków, wraz z pouczeniem, że ich nieusunięcie w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania. Brakiem formalnym może być np. złożenie wniosku o udostępnienie informacji publicznej do ponownego wykorzystania niezgodnie ze wzorem. Wzór ten został określony rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z 17 stycznia 2012 r. w sprawie wzoru wniosku o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej (dalej: rozporządzenie w sprawie wzoru wniosku).
Od 30 października 2011 r. obowiązuje rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 14 września 2011 r. w sprawie sporządzania pism w formie dokumentów elektronicznych, doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (dalej: rozporządzenie w sprawie doręczania dokumentów elektronicznych).
W rozpatrywanym przypadku dotyczącym możliwości wniesienia elektronicznego wniosku o udostępnienie informacji publicznej lub udostępnienie informacji publicznej do ponownego wykorzystania, zwrócić należy uwagę na przepis § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie doręczania dokumentów elektronicznych, zgodnie z którym w przypadku gdy:

1) w przepisach prawa został określony wzór pisma lub wzór nieelektroniczny,

2) w centralnym lub lokalnym repozytorium został umieszczony wzór pisma przeznaczony do załatwiania danej sprawy – inny niż ogólny

– przesyłki złożone z wykorzystaniem poczty elektronicznej, uważa się za wniesione nieskutecznie. Tym samym przesyłki te powinny być wniesione przez elektroniczną skrzynkę podawczą lub w postaci wniosku papierowego.
Zwrócić należy również uwagę na uzasadnienie projektu rozporządzenia w sprawie doręczania dokumentów elektronicznych, zgodnie z którym „jeżeli w przepisach prawa został określony wzór nieelektroniczny, a podmiot wydający ten wzór nie określił jednocześnie wzoru elektronicznego, to znaczy, że oczekuje wyłącznie składania wniosków zgodnych z tym wzorem – tj. w postaci utrwalonej na papierze. Z kolei jeżeli wzór elektroniczny został określony, to także nie powinno być możliwe przesyłanie pocztą elektroniczną pism zgodnych z takim wzorem, ponieważ zakłada się, że wzór elektroniczny ma umożliwiać automatyzację odbioru i przetwarzania pism stworzonych na podstawie takiego wzoru”. W tym zakresie ograniczenie możliwości złożenia wniosku wyłącznie na papierze nie dotyczy ani informacji publicznej ani jej ponownego wykorzystywania. W przypadku wniosku o udostępnienie informacji publicznej ustawodawca w ogóle nie określił wzoru wniosku, natomiast w zakresie ponownego wykorzystywania informacji publicznej wzór wniosku papierowego jest przedmiotem rozporządzenia w sprawie wzoru wniosku. Natomiast art. 23g ust. 3 u.d.i.p. wprost dopuszcza możliwość złożenia wniosku w formie dokumentu elektronicznego. Należy spodziewać się, że zostanie również określony wzór elektroniczny i opublikowany w centralnym repozytorium na ePUAP.
Po udostępnieniu wzoru wniosku w repozytorium centralnym na platformie ePUAP przez ministra właściwego do spraw informatyzacji należałoby stwierdzić, iż wnioski o udostępnienie informacji publicznej do ponownego wykorzystywania nie będą mogły być składane za pomocą poczty elektronicznej uwzględniając przepis § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie doręczania dokumentów elektronicznych.
Moim zdaniem, wprowadzenie ograniczenia możliwości wnoszenia wniosków o udostępnienie informacji publicznej do ponownego wykorzystywania za pomocą poczty elektronicznej uznać należy za nadmiarowe. Ponieważ u.d.i.p. nie wymaga wydania urzędowego poświadczenia przedłożenia, nie wymaga również wnoszenia podań przez elektroniczną skrzynkę podawczą, jak np. art. 63 k.p.a.
Również w przypadku odformalizowanego trybu udostępniania informacji publicznej mogą się pojawić wątpliwości dotyczące możliwości wnoszenia wniosków pocztą elektroniczną. Bowiem w przypadku, gdy w przepisach prawa nie został wskazany organ właściwy do określenia wzoru, wzór dokumentu elektronicznego może przekazać do centralnego repozytorium podmiot publiczny, jeżeli w tym wzorze jest określony zakres użytkowy dokumentów elektronicznych właściwych dla załatwiania przez ten podmiot danego rodzaju spraw (art. 27 ust. 2 rozporządzenia w sprawie doręczania dokumentów elektronicznych). Umieszczenie wzoru w centralnym lub lokalnym repozytorium spowodowałoby, że wniosek złożony za pomocą poczty elektronicznej zostałby uznany za wniesiony nieskutecznie (§ 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie doręczania dokumentów elektronicznych).

Tego typu podejście wydaje się jednak sprzeczne z założeniami funkcjonowania systemu informacji publicznej. Tryb wnioskowy udostępniania informacji publicznej, jak już wskazano wcześniej, jest trybem odformalizowanym i uproszczonym. Stwierdzenie, że niedopuszczalne (nieskuteczne) jest wniesienie wniosku pocztą elektroniczną stałoby w sprzeczności z ideą dostępu do informacji publicznej.

Autor: Artur Prasal

Podstawy prawne:

Ustawa z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 204, poz. 1195)
Ustawa z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. nr 64, poz. 565; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 185, poz. 1092)
Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 204, poz. 1195)
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 186, poz. 1100)
Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 17 stycznia 2012 r. w sprawie wzoru wniosku o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej (Dz.U. poz. 94)
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 14 września 2011 r. w sprawie sporządzania pism w formie dokumentów elektronicznych, doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (Dz.U. nr 206, poz. 1216)

Gazeta Samorządu i Administracji >>zamów prenumeratę<<