Reprezentują one zupełnie nowe, zdecentralizowane podejście do zarządzania funduszami unijnymi. Samorządy województw otrzymały bowiem szerokie kompetencje, zarówno jeśli chodzi o przygotowanie, jak i realizację regionalnych programów operacyjnych. Gminy i powiaty mogą się stać natomiast jednym z głównym beneficjentów funduszy przyznanych w ramach tych programów.
Kluczową rolę we wdrażaniu i zarządzaniu tymi programami będą odgrywać zarządy województw. To one odpowiadają za ocenę i wybór projektów do dofinansowania, dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, kontrolę projektów, monitorowanie i ewaluację realizacji programu.
Ważną informacją jest, że większość regionów planuje rozpoczęcie naboru wniosków w pierwszym kwartale 2008 r. Warto zatem wiedzieć, na jakiego rodzaju projekty władze lokalne będą mogły pozyskać fundusze. Najwięcej środków przeznaczonych dla regionalnych programów samorządy będą mogły pozyskać na projekty transportowe, głównie dotyczące budowy i modernizacji dróg lokalnych i powiatowych, przebudowy regionalnej infrastruktury kolejowej, lotniskowej i portowej oraz na przedsięwzięcia z obszaru transportu publicznego.
Drugi co do wielkości obszar wsparcia stanowią badania i rozwój technologiczny, innowacje oraz przedsiębiorczość. Ważne, że w ramach regionalnych programów operacyjnych przewidziane jest również dofinansowanie projektów środowiskowych.
Samorządy mogą się starać o wsparcie na budowę i modernizację sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, recykling, modernizację systemów ogrzewania czy rekultywację terenów zdegradowanych. Na inwestycje w infrastrukturę społeczną przeznaczonych zostanie ok. 11 proc. całości środków na te programy.
Władze lokalne będą mogły głównie ubiegać się o pieniądze na rozwój szkół, bibliotek, pracowni komputerowych oraz wsparcie infrastruktury zdrowotnej w regionie.